اینکه یک دین برحق است به معنای بحق بودن پیروان آن دین نیست. (آسیبهای دینداران و مبلغان برای دین)

“آسیبهای دینداران و مبلغان برای دین” از نگاه دکتر ظریفیان در دوازدهمین نشست رمضانی انجمن اندیشه و قلم/ ۱:

دین الهی که زیباترین جلوه حق برای هدایت بشر است، به دلیل جایگاه قدسی و میزان عمیق تاثیرگذاری می تواند از سوی مبلغان و پیروان خود در معرض آسیبها قرار بگیرد. قرآن کریم در عالی ترین سطح به اهمیت آسیبهای دینداری نادرست اشاره دارد:

۱- توهمات و پندارهای باطل و غلط برخی دینداران که منشا خطاها و اشتباهات بسیاری در زندگی فردی و اجتماعی است. این پنداره ها منشاهای مختلف جغرافیایی، تاریخی، تربیتی و یا بر پایه آموزه های قدرت و … دارند.

در قرآن عباراتی مانند زعم و ظن داریم که درباره همین پندارهای غلط دینداران است. زعم، پنداری است که احتمال دروغ در آن بسیار است. قرآن در نقد نگرش برخی زعمای یهود می فرماید بگو ای یهودیان اگر براستی دوستدار خدا و اولیای او هستید، پس آرزوی مرگ کنید، هرگز این تمنا را نمی کنید، چون حاضر نیستید آن پندارها را کنار بگذارید.

آیه ۶۰ سوره نسا، می فرماید دینداران با پندارهای غلط، قضاوت خود را در اختیار طاغوت قرار می دهند؛ در حالی که این پندار، اراده شیطان است و این از گمراهی های عمیق است.

در ادعیه معتبر اهل بیت، می خواهیم که خدایا ما را از تاریکی های توهم نجات بده اللهم اخرجنا من ظلمات الوهم و اکرمنا بنور الفهم. وهم، ظلمت می آورد و فهم، کرامت.

شان دین، دور کردن آدمی از سیطره و خودکامگی و واصل کردن انسان به بندگی خداوند است.

خداوند در قران بارها تاکید دارد که پیامبر مثل شما بشر است و صراحتا به مهمترین متولی دین خود می گوید تو تذکردهنده ای و بر مردم سیطره نداری. خداوند حتی پیامبر خود را از پندار غلط درباره نبوت پرهیز می دهد که مبادا از موضع تسلط و خودکامگی سخن بگویی.

یکی از آفات غلط مبتلابه برخی دینداران، تبدیل حقیقت و امر وجودی دین به رژیم قدرت و سلطه و سیطره است. سیطره و سلطه قدسی که خداوند حتی پیامبرش را از آن نهی می کند، از سیطره اسلحه خطرناکتر است. چون در اطراف فرد دیندار متوهم، هاله ای از قدرت ایجاد می شود که او را به موجودی مافوق انسان تبدیل می کند.

قرآن مرتب به آخرین پیامبرش تذکر می دهد که تو بشر و عبد هستی، تا از سیطره معنوی روحانی جلوگیری کند. سیطره معنوی روحانی، فرد تحت سیطره را به گونه ای تربیت می کند که از بنده بودن و مقهور بودن خود خشنود است و حتی نمی فهمد که تحت سیطره است و چنان مجذوب و شیفته شده که نمی فهمد به ابزار قدرت تبدیل شده است؛ عقل او زائل شده و اندیشه اش به حاشیه می رود.

علی رغم همه این تذکرات جدی قرآن، ما در بستر تاریخ با توهمات و پنداره های غلط توسط برخی مبلغان دین روبرو هستیم. حال آنکه ماموریت پیامبر، به تعبیر حضرت علی، غبارروبی از گنجینه عقل بشری است؛ کنار زدن حجاب از فطرت انسانی، رهایی از زنجیرهای خودپرستی و خودکامگی و برداشتن بار خود حق پنداری و توهمات از دوش انسان.

آیه ۲۵ سوره فرقان تاکید دارد که هوای آدمی، در برابر خرد او قرار دارد و ادیان، آمده اند تا انسان را از هوا دور کنند. قرآن می فرماید که جهنمی ها وقتی با هم صحبت می کنند، دلیل جهنمی شدن خود را نداشتن گوش شنوا برای حقیقت و داشتن پنداره های غلط می خوانند.

۲-خودحق پنداری و رسیدن به حقیقت:
خودحق پنداری و رسیدن به حقیقت که یکی از چالش های تاریخ دین، است؛ دیندارانی که خود را نه تنها واصل به حق که حتی مالک و صاحب حق می دانند. این اندیشه تا زمانی که در ذهن افراد است آثار وضعی کمی دارد، ولی وقتی به حوزه اجتماع می آید، تاریخ دین را مشحون از جنایات می کند؛ جنایاتی که توسط کسانی رخ داده که خود را اقلیت رستگار و دیگران را اکثریت گمراه می دانند و در حداقل رفتارها، به زبان طعن و کنایه و لعن و دشنام و بدگویی با دیگران سخن می گویند.

اینکه یک دین برحق است به معنای بحق بودن پیروان آن دین نیست. دین حق، ضرورتا به “من حق” منجر نمی شود و “این همانی”، یک پندار غلط و مغالطه است که باعث می شود برخی دینداران همه گزاره های اخلاقی را زیر پا بگذارند و عمل خود را عین حق و عدل بدانند و در جایگاه خدا قرار گیرند.

به نقل از: اندیشه و قلم