جمهوریت، آرمان انقلاب
جمهوریت، آرمان انقلاب
محسن صنیعی(عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز و عضو انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها)
امروز ۱۲ بهمن، یادآور بازگشت حضرت امام به وطن پس از ۱۵ سال و پس از مهاجرت به پاریس است. همه به خاطر داریم که مردم آن روزها، با چه شور و شوقی بازگشت امام را انتظار می کشیدند و از این که بازگشت امام به کشور، با مانع و تاخیر مواجه می شد، عصبانی بودند. آن روزها، آن هایی که هنوز تلویزیون نداشتند خود را به خانه اقوام و آشنایان می رساندند تا از نزدیک، لحظه بازگشت امام را رویت کنند.
از این خاطرات بگذریم، امام در سخنرانی۱۲ بهمن ۵۷ در بهشت زهرا، اعتقاد خود به حضور مردم هم در مرحله تاسیس و هم در مرحله تداوم را به همه مردم، بار دیگر تکرار کردند. امام در سخنرانی ۱۲ بهمن فرمودند: «من دولت تعیین می‌کنم، من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می‌کنم»، نگفتند چون مشروعیت دینی دارم، دولت تعیین می کنم، گفتند چون پشتیبانی از طرف مردم دارم یا با تعاریف علوم سیاسی، چون دارای مشروعیت سیاسی و مردمی هستم، دولت تشکیل می دهم.
در ادامه نیز بیان کردند «به چه حقی ملت پنجاه سال (قبل) از این، سرنوشت ملت بعد را معین می‌کند سرنوشت هر ملتی به دست خودش است». در این سخنرانی، امام بر دخالت مردم در امور و دخالت در تعیین سرنوشت خود، صحه می گذارد. همین نگاه را امام در پاریس در یک مصاحبه بیان کرده اند که «ما خواستار جمهوری اسلامی هستیم.
“جمهوری” فرم و شکل حکومت را تشکیل می دهد و اسلامی یعنی محتوای آن فرم قوانین الهی است». شاید بد نیست در این جا این خاطره بیان شود که از آغاز تظاهرات های انقلاب از قم در دی ماه ۵۶ و بعد دیگر شهرها تا تابستان ۵۷، شعار اساسی انقلاب، «استقلال، آزادی، حکومت اسلامی» بود ولی از پاییز ۵۷، این شعار به «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» تبدیل شد، به این معنا که حکومت مورد نظر انقلاب، حکومت جمهوری با محتوای اسلامی است.
بنا بوده است که شکل نظام، همه الزامات یک جمهوری واقعی را داشته باشد که همه مردم در این حکومت، مشارکت واقعی داشته باشند. مردم هم حق انتخاب کردن و هم حق انتخاب شدن و هم حق نظارت بر همه صاحبان قدرت را داشته باشند.
امام در اولین مرحله، علی رغم آن که اعتماد مردم به امام به عنوان رهبر انقلاب مشخص بود و علی رغم این که در همه راهپیمایی های میلیونی انقلاب، شعار و خواست جمهوری اسلامی، به طور وضوح اعلام شده بود ولی نظام جمهوری اسلامی به رفراندوم گذاشته شد تا به طور کاملا رسمی و قانونی، نظام جمهوری اسلامی رسمیت پیدا کند. آرمان جمهوریت به طرق مختلف، نشان داده شده است. از این که ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان رهبری، شوراهای اسلامی شهر و روستا، نماد انتخاب مردم هستند.
دیگر الزامات جمهوریت، از جمله حق فعالیت آزاد گروه ها و احزاب و رسانه ها، به رسمیت شناخته شده است. امام در طول دوران بعد از انقلاب، به طرق مختلف، دخالت واقعی مردم را تایید کردند. «میزان رای مردم است» سخن معروف حضرت امام است. در خاطرات ۸ بهمن سال ۶۲ مرحوم آقای هاشمی رفسنجانی آورده شده است که «نظر امام در مورد انتخابات آینده این است که نباید جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین[حوزه علمیه قم] و ائمه جمعه و حزب و… برای سراسر کشور کاندیدا معین کنند.
می‌گویند این گونه‌حرکت ها، آزادی انتخابات را مخدوش می‌کند و انحصارطلبی روحانیت را در امری که مربوط به‌مردم است، می‌رساند». امام در اردیبهشت ۶۸ در نامه ای خطاب به آیت الله مشکینی به عنوان رئیس مجمع بازنگری قانون اساسی، اشاره می کنند که «اگر مردم به خبرگان رأی دادند تا مجتهد عادلی را برای رهبری حکومتشان تعیین کنند، وقتی آنها هم فردی را تعیین کردند تا رهبری را به عهده بگیرد، قهری او مورد قبول مردم است.
در این صورت او ولیّ منتخب مردم می شود و حکمش نافذ است». به این معنا که کاملا امام بر حق مردم در انتخاب غیر مستقیم رهبر، تاکید می کنند. متاسفانه پس از رحلت امام، کسانی که به طرق مختلف، رای مردم را فاقد ارزش اعلام می کردند، نگاه امام به جمهوریت در پاریس را یک تصمیم مصلحتی برای توجیه افکار عمومی جهان دانستند.
سخنی که با یک مطالعه در سیر تاریخی امام، این ادعا، کاملا ادعای نادرستی می نماید. شاید حاکمیت این نگاه است که در سال های اخیر، به گواه میزان مشارکت در انتخابات ها، می توان گفت اکثریت مردم عدم مشارکت را بر مشارکت، ترجیح داده‌اند.
به نقل از: روزنامه خوزی‌ها
