ریشۀ اجتماعی اعتراضات اخیر، نادیده گرفتن مطالبات زنان و جوانان نسل جدید و عدم پاسخگویی مناسب به آنهاست
بیانیه تحلیلی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص اعتراضات اخیر دانشجویی
به نام خداوند جان و خرد
پس از درگذشت اندوهبارخانم مهسا امینی، اعتراضات اجتماعی نسبت به عملکرد نامناسب گشتهای ارشاد با شعار« زن، زندگی، آزادی» تشدید گردید و دامنه آن به محیطهای دانشجویی و دانشآموزی کشور گسترش یافت.
پس از برخورد خشن با دانشجویان معترض دانشگاه بلندآوازۀ صنعتی شریف و هتک حرمت دانشگاه، این اعتراضها در محیط دانشگاه دوباره اوج گرفت. ضمن محکومیت شدید حمله به ساحت دانشگاه و درخواست رسیدگی سریع قانونی به آن، می‌توان اعتراضات اجتماعی اخیر را در پاسخ به دو سوال اساسی زیر تبیین کرد:
نخست اینکه:«چرا اغلب اعتراضات اجتماعی دردو سه دهۀ اخیر به خشونت و سرکوب گراییده و نسبت به مطالبات معترضان اقدام موثری صورت نگرفته است؟» دیگر اینکه «با ورود اعتراضهای اجتماعی اخیر به عرصۀ دانشگاه، تشکلها و گروههای مرجع دانشگاهی برای تلطیف و منطقی کردن فضای اعتراضی و صورت بندی دقیق مطالبات چه مسئولیتی دارند؟»
در پاسخ به سوال نخست باید گفت: اعتراضهای اجتماعی در انواع محرومیتها، محدودیتها، سلب آزادیهای مدنی، تبعیضها و بی‌عدالتی‌ها ریشه دارد و حل آن نیز مشروط به رفع هرچه بیشتر این محدودیتها و فراهم آوردن یک زندگی شایسته برای ایرانیان است و این مهم نیز جز با استقرار یک نظام حکمرانی عقلانی و توانمند میسر نمی‌شود؛ نظامی که اولا درک واقع بینانهای از انتظارات و مطالبات جامعه خود داشته باشد و ثانیا متناسب با نوشوندگی مطالبات از روش های نو و مسالمت‌آمیز برای پاسخ دادن به آنها بهره بگیرد.
ضمن آنکه پاسخ ندادن یا پاسخگویی نامناسب به مطالبات، باعث انباشته شدن نارضایتیها شده و مردم و حاکمیت را در چرخه‌ای فروبسته از خشونت گرفتار خواهد کرد و به هر دو، آسیب خواهد رساند.
از سوی دیگر ناتوانی حکومت در حل منازعات وقتی شدت پیدا می کند که ظرفیتهای اجتماعی حل منازعه بویژه نهادهای مردمی و سیاسی همچون احزاب و گروههای سیاسی، اصناف، انجمن‌ها و گروههای مرجع نادیده گرفته شوند و حاکمیت به جای میانجیگری و داوری در بین نیروهایهای اجتماعی رقیب، از بی طرفی خارج و درگیر منازعه شود؛ مشکلی که کشور سالهاست بدان گرفتار است و این خود سبب تشدید منازعه، لاینحل ماندن مطالبات و در نتیجه کاهش شدید اعتماد و مشروعیت سیاسی حکومت گردیده است.
ریشۀ اجتماعی اعتراضات اخیر دانشجویی را نیز باید در چارچوبی که پیش از این بدان اشاره شد جستجو کرد و آن نادیده گرفتن مطالبات زنان و جوانان نسل جدید و عدم پاسخگویی مناسب به آنهاست؛ هرچند قابل انکار نیست که اقدامات تحریک آمیز بدخواهان کشور ایران در شرایط ناآرامی و نارضایتی عمومی بر آتش خشم این اعتراضات افزوده و حل این منازعه را پیچیده تر و دشوارتر می نماید.
در بارۀ سوال دوم باید به دو نکته اشاره کرد که:
۱. دانشگاه میزان الحراره جامعه است و هر گونه ناراستی، ضعف یا مشکل ایجاد شده در جامعه در دانشگاه بازتاب پیدا می کند و بر این اساس دانشجویان، سخنگویان اصیل و صادق جامعه هستند و پرسشها، انتقادها و شک و تردیدهای آنان نیز بازتابی از خواسته‌های اجتماعی است.
به علاوه دانشگاه نهاد اصلی حوزۀ همگانی است و گفتگو مهمترین اصل این حوزه است و بر این مبنا انتظار این است که گفتگوها در دانشگاه بدون هیچگونه سلطه و ترسی جریان داشته باشد و به همین جهت قوانین موضوعۀ کشور نیز بر مصونیت دانشگاه تاکید دارد و ورود نیروهای نظامی و انتظامی به آن را منع نموده است. خوشبختانه ظرفیت و توانایی کافی برای امن نگهداشتن محیط داخلی و شکل دادن به گفتگوهای سازنده و آزاداندیشانه در خود دانشگاه موجود است و هیج نیازی به مداخله بیرونی نیست.
۲. اعتراض حق قانونی دانشجویان است و آنها می توانند مطالبات خود را در چارچوب مقررات قانونی حاکم بر دانشگاه دنبال کنند و نیروهای دانشگاهی (اعم از تشکلهای دانشجویی، تشکلهای هیأت علمی، مسئولان دانشگاه و سایر گروههای مرجع دانشگاه) می‌توانند در تعامل و همکاری نزدیک با یکدیگر از میدان اعتراضی دانشجویان صیانت کرده و از هرگونه اعمال خشونتی قویا جلوگیری نمایند.
با اطمینان می‌توان گفت یگانه راه عبور کم‌خطر از شرایط جاری به رسمیت شناختن ظرفیتهای قانونی اعتراض خصوصا بازگشت به مسیر مذاکره و گفتگوی سازنده همراه با پیش‌بینی ضمانتاجرایی لازم برای عواقب و نتایج گفتگوهاست.
بی شک دانشگاه مناسبترین مکان برای شنیدن صدای اعتراض دانشجویان، صورتبندی دقیق سخنان و خواستهای آنها و انتقال مطالبات و پیگیریهای مربوط به ضمانت اجراست. آنچه در مرحله کنونی اهمیتی فوق‌العاده دارد این است که صدای دانشجویان به نمایندگی از نسل جدید توسط حاکمیت به خوبی و به درستی شنیده شود و این امیدواری ایجاد گردد که برای متقاعد سازی و تامین مطالبات این نسل معترض، گام های موثری برداشته می شود.
انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه فردوسی مشهد با حفظ مواضع اصولی اصلاح طلبانۀ خود، برای تلطیف و منطقی کردن فضای گفتگو و اعتراض قانونی در دانشگاه و صورتبندی دقیقتر مطالبات از هیچ کوششی فروگذار نخواهد کرد و مسئولان محترم دانشگاه را به صیانت جدی از حریم دانشگاه، تلاش همه جانبه برای آزادی دانشجویان زندانی و نیز به سلم و مدارای بیشتر با دانشجویان معترض و پیگیری مطالبات آنها فرا می خواند.
از کلیه همکاران محترم هیات علمی و نیروهای تاثیرگذار دانشگاه نیز مصرّانه می‌خواهد به سهم خود در این مسیر از هیچ کوششی دریغ نورزند.
انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه فردوسی مشهد
۱۴۰۱پانزده مهر
