دومین جلسه هم‌اندیشی استادان دانشگاه تربیت مدرس در خصوص وقایع اخیر کشور
دکتر صادقی: در قانون اساسی آمده که مجلس خبرگان رهبری می‌تواند رهبر را استیضاح و عزل کند؛ این در حالی است که خبرگان رهبری در حال حاضر بیشتر جنبه دکور دارد/
دکتر حاضری: یکی از تعارض‌های ساختاری، تاکید بر اداره جامعه بر اساس ارزش‌های مذهب سنتی است و دومی تاکید بر شیعه گرایی افراطی ومناسک گرایی شیعی و برخورد صوری با وحدت شیعه و سنی است/
دکتر زارعی: وضع حاضر نتیجه علوم انسانی سکولار است؛ هیچ راهی جز گفت و گو نداریم/
دکتر شجاعی زند: آشوب‌های اخیر تفاوت‌هایی دارد که نمی‌شود آن را در زنجیره ادامه قبلی‌ها قلمداد کرد و گویا به نقطه عطفی رسیده است/
دومین جلسه هم اندیشی استادان دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد
به همت انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه تربیت مدرس و بسیج اساتید دانشگاه تربیت مدرس، دومین جلسه هم اندیشی استادان دانشگاه تربیت مدرس درخصوص وقایع اخیر کشور در روز دوشنبه ۱۶ آبان در سالن اجتماعات جابربن حیان واقع در دانشگاه تربیت مدرس با حضور اعضای هیات علمی این دانشگاه برگزار شد. در این مراسم دکتر علی محمد حاضری، دکتر علیرضا شجاعی زند، دکتر مجتبی زارعی و دکتر محمود صادقی به بررسی علل و عوامل حوادث اخیر و ارائه راه کارهای برون رفت از بحران پراختند.
دکتر باکویی، رییس بسیج اساتید دانشگاه تربیت مدرس در ابتدای این جلسه با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری در خصوص آزاد اندیشی گفت: هم اندیشی در محیط دانشگاه که گفت و گوی سازنده‌ای خواهد بود مطالبه‌ای است که مقام معظم رهبری سال‌های گذشته ازمحیط دانشگاهی داشته‌اند. وی با اشاره به اینکه حوادثی که اتفاق افتاد انگیزه‌ای بود که باعث شد تا این جلسات شکل بگیرد گفت: امیدواریم این جلسات سازنده ادامه دار باشد.
عدم پذیرش اشتباه از سوی مسئولین به اعتراضات دامن زد/
دکتر علی محمد حاضری، دانشیار جامعه شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس به عنوان اولین سخنران این جلسه گفت: آنچه که با آن مواجه هستیم در زبان جامعه‌شناسی سیاسی جنبش اجتماعی سازمان یافته است که اقدامی طراحی شده از سوی مخالفین، منتقدین و ناراضیان است. وی گفت: معتقدم جنس اعتراضاتی که با آن روبرو هستیم از این جنس نیست.
وی با اشاره به اینکه یک واژه دیگر در زبان جامعه شناسی وجود دارد تحت عنوان رفتار جمعی که واکنش مردم نسبت به عوامل ناراضی و عصبانی کننده است گفت: به نظر می رسد ماهیت آنچه که با آن مواجه هستیم بیشتر از این جنس است .
حاضری گفت: در این ارتباط نظریه ای وجود دارد که کل پروسه یک جنبش رفتار جمعی را طی چنین مرحله توضیح می دهد که سرانجام آن به چه چیزی منتهی می شود. وی افزود: اولین بحث وجود تعارضات ساختاری و وجود تنش ها و شکاف های اجتماعی قومی و مذهبی زمینه ساز این رفتار جمعی است که در همه جوامع مختلف این متغیر وجود دارد .
وی افزود: عامل دوم وجود فشار ساختاری است که در واقع عوامل فعال کننده تعارضات ساختاری است که آنچه را که به طور طبیعی در واقعیت جامعه وجود دارد و غیر فعال است را به نوعی فعال می کند. حاضری گفت: سومین بحث این است که در این تنش ساختاری لزوما همه افراد جامعه به یک اندازه حس ملموس نسبت به آن را ممکن است نداشته باشند.
دانشیار بازنشسته جامعه شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به چهارمین عامل گفت: عامل بعدی وقوع عوامل شتابزا است. یعنی با اینکه باور عمومی امر ذهنی است اما در عین حال این امر ذهنی یک جرقه هایی می‌خواهد که خیلی ملموس این مشکل را نشان بدهد و هیجانات عاطفی انسان ها را نسبت به موضوع تنش زا بر انگیزد.
وی افزود: مرحله پنجم بسیج برای کنش است. یعنی زمانیکه این عامل شتابزا وارد می شود و هیجانات به صحنه می آید این پدیده رفتار جمعی که به یک معنا خودجوش ظاهر شده معمولا نیروهایی سعی می کنند وارد شوند واین را مدیریت کنند تا این حرکت را به سمت و سوی منافع و مقاصد خودشان ببرند و از آن بهره برداری کنند.
وی گفت: مرحله ششم نظام کنترل اجتماعی است که مدیریت جامعه و مدیرت حاکم بر جامعه چگونه با این پدیده روبرو می شود و سعی می کند این هیجان و رفتار جمعی را مهار کند و از وقوع نابسامانی های ویرانگر جلوگیری کند.
حاضری گفت: در بحث تعارضات ساختاری پنج شکاف واقعی در جامعه داریم . شکاف عمده بین سنت و مدرن . وی گفت: در جامعه ما بسیاری از افراد بین این دو در نوسان هستند.
وی با اشاره به شکاف مذهبی و شکاف قومی گفت: شکاف بعدی طبقاتی و منطقه ای است که به عنوان مثال برخی مناطق کشور توسعه یافتگیشان نسبت به مناطق دیگر بسیار متفاوت است . اما اینها را می توان به گونه ای مدیریت کرد که تنش ایجاد نکنند.
حاضری گفت: در ادامه به پارامترهایی که این تعارضات ساختاری ما را به مرز تنش نزدیک می کند اشاره خواهم کرد. یکی تاکید بر اداره جامعه بر اساس ارزش های مذهب سنتی است و دومی تاکید بر شیعه گرایی افراطی ومناسک گرایی شیعی و برخورد صوری با وحدت شیعه و سنی است .
وی افزود: از سوی دیگر فسادهای اقتصادی گسترده و بزرگنمایی از اختلاس ها و رانت ها که مطرح می شود و هیچ رسیدگی جدی در این خصوص انجام نخواهد شد. اینها طی یک پروسه ای تبدیل به باور عمومی برای بسیاری از افراد می شود که مهمترین پارامتر آن پایان امید به اصلاح طلبی و تغیر از طریق صندوق رای است.
دانشیار بازنشسته جامعه شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به انتخابات ۹۸ و ۱۴۰۰ گفت: این دوره پایان دوره امید بستن به پیگیری مطالبات ناراضیان از طریق انتخابات بود .
حاضری با اشاره به قطع امید از برجام و نابسامانی ها گفت کم کم امیدها کم شد و تورم ناشی از جراحی اقتصادی و از سوی دیگر تشدید فشار بر طرح حجاب و عفاف و امضا و ابلاغ مصوبه قبلی شورای انقلاب از دیگر مسائل در بعد اجتماعی بود.
وی با اشاره به فوت مهسا امینی گفت: جلوه های نمادین فوت مهسا امینی هیجان اجتماعی را بالا برد . وی افزود: سه عنصر در بالا بردن هیجان اجتماعی نسبت به این موضوع تاثیر گذار بود یکی اینکه دختر کرد و مسافر تهران بود و این فرد در جمع خانوادگی بود و لباسی بر تن داشت که زننده نبود .
حاضری گفت: از سوی دیگر عدم پذیرش اشتباه از سوی مسئولین به این موضوع دامن زد و مردم نسبت به رسیدگی ها کاملا بی اعتماد شده اند .
وی گفت: سوابق متعددی وجود دارد که تمامی وعده های رسیدگی سرانجام اقنا کننده نداشته است و در بیشتر مواقع عدم رسیدگی به این دلیل بوده که عاملین واقعه جز نیروهای خودی بوده اند .
هیچ راهی جز گفت و گو نداریم
دکتر مجتبی زارعی، استادیار فلسفه سیاسی دانشکده علوم انسانی دانشکده تربیت مدرس به عنوان دیگر سخنران این جلسه گفت: اصلاح‌طلب‌ها و اصولگرایان هیچ راهی جز گفت و گو ندارند. وی با اشاره به اینکه نباید از گفت و گو استفاه ابزاری کرد گفت: وضع حاضر نتیجه علوم انسانی سکولار است.
وی گفت: وضع حاضر حاصل حسادت پس از شکست پروژه ۳۰ ساله دموکراتیزاسیون است که جریان مدنی نتوانست در جامعه ایرانی قوام بگیرد.
زارعی با اشاره یه اینکه معتقدم گشت ارشاد بهانه است گفت: چرا که پدر علم ژنتیک ایران را گرفتند و تقاضای هشت میلیارد پول کردند اما دوستان ما در این دانشگاه و دانشگاه های دیگر نگفتند که دکتر فرهود چرا تو را ربودند.
وی با اشاره به اینکه علاقه ندارم محافظه‌کارانه صحبت کنم گفت: سوال من این است که چرا جریان اصلاح‌طلب از حوادث شاه چراغ و توهین به مرجعیت شیعه ناراحت نمی شوند؟ برای اینکه کار اندیشگاهی را تعطیل کردند .
وی با اشاره به صحبت های دکتر حاضری در این جلسه مبنی بر شکاف ها گفت: با صحبت‌های ایشان موافق نیستم چرا که این شکاف‌ها مصنوعی است.
استادیار فلسفه سیاسی دانشکده علوم انسانی دانشکده تربیت مدرس با اشاره به محکومیت حادثه شاه چراغ از سوی جریان اصلاحات گفت: شاهد هستیم که آقای خاتمی زمانیکه می خواهند این حادثه را محکوم کنند از کلمه خشونت استفاه می کنند.
با طرفی روبرو هستیم که همزمان از راهبردها و ابزارهای متنوعی استفاه می کند
دکتر علیرضا شجاعی زند، دانشیار جامعه شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس نیز یه عنوان دیگر سخنران این جلسه گفت: آشوب‌های اخیر تفاوت هایی دارد که نمی‌شود آن را در زنجیره ادامه قبلی ها قلمداد کرد و گویا به نقطه عطفی رسیده است. شجاعی زند افزود: معتقدم این اتفاق در رده ۹۶ یا ۹۸ نیست و جنس متفاوتی دارد.
وی با بیان اینکه این جنگ هیبریدی است گفت: یک معنا از این جنگ این است که با یک طرف واحدی روبرو هستیم که همزمان از راهبردها و ابزارهای متنوعی استفاه می کنند که این یک معنا از جنگ است .
دانشیار جامعه شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس گفت: هرکدام از اینها بر حسب شرایطی که دارند ابزارهای خاص خودشان را دارند و به میدان آورده اند. وی با اشاره به اینکه معنای دوم را بیشتر مطابق این شرایط می دانم گفت: ما با طرف واحدی مواجه نیستیم بلکه طرف های متعددی با تمایزات قابل توجه هستند.
شجاعی زند افزود: این تعداد و تکثر جریاناتی که مقابل جمهوری اسلامی ایستاده‌اند هم معنای خوب دارد هم معنای بد. وی افزود: وقتی به صحنه نگاه می کنیم بسیاری از طرف هایی که در صحنه حضور دارند را می شناسیم و بارها به میان آمده اند و عقب نشینی کرده اند اما در بین اینها پدیده و جریان جدیدتری هم وجود دارد که بیشتر هم به چشم آمده است و چیزی است که دفعه های قبل ندیده ایم.
وی با اشاره به اینکه برای ما جامعه شناسان زمینه های پدید آورنده این پدیده بسیار مهمتر از خود پدیده است گفت: ما از مداخل مختلف می توانیم این پدیده را بررسی کنیم اما مدخلی که مناسب این پدیده است این است که مستقیم به صحنه رفت که البته کار راحتی نیست.
وی با اشاره به اینکه این پدیده قدرتمند نیست گفت: وسعت چشمگیری ندارد. اگر جریانات دیگر زمینه ابراز وجود اینها را فراهم می کند نبود شاید دیده نمی شد با این وجود نباید نادیده گرفت.
دانشیار جامعه شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به برخی از ویژگی های این پدیده گفت: این جریان ماهیت طبقاتی ندارد چرا که جایگاهی در نظام تولید ندارد واساسا بیگانه از کار مولد است و آنها را بیش از هرجا در ساز و کارزندگی مصرفی می شود پیدا کرد .
وی با اشاره به اینکه این پدیده ماهیت گفتمانی و فکری ندارد گفت: نسبتش با غرب و مدرنیته بیشتر از اینکه دلیلی باشد علتی است چرا که نه اهل فکر است و نه اهل مرام است.
شجاعی زند با اشاره به شعار زن زندگی آزادی گفت: این شعار ماهیت تصوری که ما از آن داریم را ندارد بلکه معنای دیگری از آزادی و زندگی را دارا است و این پدیده به شدت پدیده اجتماع گریز و ضد فرهنگی است.
وی با اشاره به اینکه چرا جریان اصلاح‌طلب با هر پدیده ای از هر صنف و از هر جنسی به صرف اینکه به نوعی در تقابل با جمهوری اسلامی است احساس نزیکی می کند گفت: چرا جریان اصلاح طلب عنصر غیریت ساز خود را از دست داده است؟
شجاعی زند گفت: تنها جایی که عنصر غیریت ساز جریان اصلاح طلب هشیار است در قبال جمهوری اسلامی است .
وی با اشاره به اینکه همراهی جریان اصلاح‌طلب به زیانش خواهد بود گفت: جریان اصلاح طلب جذابیت های گذشته اش را از دست داده است.
ناراضایتی ها در اعماق جامعه ریشه دارد
دکتر محمود صادقی، استاد دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس هم نیز به عنوان آخرین سخنران این جلسه گفت: این پدیده را به فال نیک می گیرم. وی افزود: این پدیده نشان می دهد جامعه ما زنده و پویا است مانند بدنی که زنده است و تب می کند. صادقی گفت: اعتراضات نشان دهنده این است که مشکلاتی وجود دارد که بای مورد بررسی قرار بگیرد.
وی با اشاره به آمارها گفت حدود۸۵درصد از جامعه ناراضی هستند که این نارضایتی ها یه اشکال گوناگون وجود دارد بنابراین به جای انکار واقعیت و آدرس غلط دادن باید به حل مشکلات پرداخت.
وی گفت: جمهوری اسلامی نظام بی بدیلی از جهت ساختار است هرچند بحث بین دموکراسی چالش دین و آزادی در کشور ما قدیمی است.
صادقی با بیان اینکه جمهوری اسلامی با تکیه بر تجارب گذشته در قالب قانون اساسی سعی کرد یک توازنی بین این دو مقوله ایجاد کند گفت: ما در جمهوری اسلامی مدل جمهوری یعنی حکومت مردم بر مردم را پذیرفته ایم و اصل حاکمیت ملی را پذیرفته ایم.
استاد دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس گفت: در بحث حاکمیت قانون از این صریح‌تر نمی‌توان بیان کرد که در اصل ۱۰۷گفته شده که رهبر در برابر قوانین با سایر افراد کشور مساوی است .
وی با اشاره به اینکه ولایت فقیه مادام العمر نیست بلکه مادام صفات است گفت: یعنی تا مادامی که صفات را داشته باشد مشروعیت دارد.
این استاد دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اینکه در قانون اساسی آمده که مجلس خبرگان رهبری می تواند رهبر را استیضاح و عزل کند گفت: این در حالی است که خبرگان رهبری در حال حاضر بیشتر جنبه دکور دارد.
وی با اشاره به اینکه نظام تبدیل شده یه یک حکومت فردی گفت: هیچ کسی نیست که از این شرایط پیش آمده خوشحال باشد و ما هم از این موضوع ناراحت هستیم اما باید ریشه یابی شود و علت را جویا شد.
وی با اشاره به اینکه ناراضایتی ها در اعماق جامعه ریشه دارد گفت ما شاهد هستیم که اکثر مردم با این اعتراضات همراهی می کنند.
در پایان این جلسه برخی از حاضرین نظرات خود را در خصوص مباحث مطرح شده در این جلسه بیان کردند.
عکس های بیشتر از مراسم:
یک دیدگاه