محسن صنیعی
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز
گسترش فضای مجازی و دنیای دیجیتال، همه صحنههای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی خصوصا دنیای رسانه را با یک انقلاب، مواجه کرده است. شبکههای رادیو تلویزیون سنتی، از رونق افتادهاند، هیچ رسانه صوتی-تصویری، مکتوب، اینترنتی و حتی شبکههای مجازی نمیتواند حاکمیت انحصاری بر فضای اجتماعی، داشته باشد.
فضای مجازی از سال گذشته، شاهد ظهور پدیده شبکه اجتماعی کلابهاوس است که یک اپلیکیشن گفتارمحور است. غالب شبکههای اجتماعی شبکههای متنمحور هستند که عملا گفتوگوی متقابل با نوشتار صورت میگیرد ولی این شبکه اجتماعی، گفتارمحور است و همین باعث جذابیت این شبکه اجتماعی شده است. این برنامه خصوصا پس از اپیدمی کووید-۱۹ با گسترش بیسابقهای در دنیا همراه شده است. در چند ماه گذشته، این شبکه اجتماعی مورد استقبال کاربران ایرانی در داخل و خارج از کشور قرار گرفته است. این فضا اکنون به تالارهایی برای گفتوگوی ایرانیان پیرامون همه حوزههای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و از جمله انتخابات ۱۴۰۰ تبدیل شده است. تالارهای گفتوگویی که گاهی مورد استقبال هزاران نفر از ایرانیان هم در داخل و هم خارج از کشور واقع شده است. خوشبختانه بعضی از مدیران کلان مملکت از جمله ظریف، صالحی و همتی از این فضا برای گفتوگوی مستقیم با ایرانیان استفاده کردهاند.
جا دارد که دیگر مدیران مملکت با حضور در این فضا، در ارتباط مستقیم با افکار ایرانیان قرار گیرند. گسترش فضای گفتوگو میان همه آحاد ایرانیان از طیفهای مختلف سیاسی داخل و خارج از کشور، میتواند باعث بالارفتن سطح تحمل ایرانیان و پذیرش عقاید مختلف شود.
آن چه که تا الان مشاهده شده است کاملا واضح است که گفتوگوی میان عقاید مختلف ایرانیان داخل و خارج از کشور، به جای تنش و درگیری با تحمل و پذیرش عقاید دیگران به پیش رفته است، چیزی که میتواند مصالحه و آشتی ملی را در نیروهای اجتماعی به جای درگیری و تعارض نهادینه کند.
شاید اگر این شبکههای گفتوگوی ملی، از دههها پیش وجود میداشت، آنچه به نام فتنه ۸۸، بیش از یک دهه است به محل اختلاف ملی ایرانیان تبدیل شده است، به راحتی حل میشد و به یک معضل تاریخی تبدیل نمیشد، یا حتی حوادثی مانند دی ماه ۹۶ و آبان ۹۸ میتوانستند با آرامش بهتر حل شوند.
اصولا موقعی که تالارهای گفتوگوی ملی وجود داشته باشد که مردم بتوانند خواستههای خود را با صدای خود به گوش دیگران برسانند، فضای برخوردهای سخت کاهش مییابد. متاسفانه، به جای استقبال از این شبکه اجتماعی که مورد استقبال ایرانیان مواجه شده است، از روز پنجشنبه نوزده اردیبهشت، این شبکه اجتماعی، علیرغم عدم صدور هیچ گونه دستور قضایی یا حکمی از سوی کمیته تعیین مصادیق مجرمانه در راستای فیلترینگ این شبکه اجتماعی، با اختلالهای گسترده در اپراتورهای همراه اول، ایرانسل و مخابرات ایران روبهرو شده است.
ایجاد اختلال گسترده در این شبکه اجتماعی، نشان میدهد که نیروهایی در این مملکت، به جای گسترش مصالحه اجتماعی و گفتوگوی ملی، برای تداوم تعارضات ملی، خود را حتی بینیاز از صدور حکم قضایی میدانند.
امید است که دستگاه قضایی، مانع از تداوم اقدامات غیرقانونی شود. نگارنده سخن را با این نکته به پایان میرساند که فیلترینگ، هیچ گاه به اهداف خود نمیرسد. اگر هدف فیلترکنندگان، نشنیدن پیام این شبکههای اجتماعی است، برگزاری تالارهای چند هزار نفره در همین شرایط فیلترینگ نشان میدهد که با یک فیلترشکن ساده، فیلترینگ دور زده میشود و همه تلاشهای فیلترکنندگان با شکست مواجه میشود. وجود حدود پنجاه میلیون ایرانی در تلگرام نشان داد که هیچگاه فیلترینگ نمیتواند موثر واقع شود، همان طور که در سالیان گذشته توقیف مطبوعات نتوانست جلوی انتقال پیام به مخاطبان را بگیرد.
به نقل از: سرمقاله روزنامه همدلی- سه شنبه ۲۴ فروردین ۱۴۰۰