وظیفه تشکل‌های اصلاح‌طلبی مثل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها زنده نگه داشتن امید در جامعه و بهره‌برداری بیشتر از ظرفیت فکری و کارشناسی در کشور است/
الهه کولایی
به مناسبت برگزاری کنگره انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها، الهه کولایی در گفت و گو با مدرسین پرس:
وظیفه تشکل‌های اصلاح‌طلبی مثل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها زنده نگه داشتن امید در جامعه و بهره‌برداری بیشتر از ظرفیت فکری و کارشناسی در کشور است/
در ماههای اخیر شاهد تشدید انزوای دانشگاه بودیم/
مدرسین پرس- کیارش حافظی: «برای پیشبرد اصلاحات پیش از هر چیز و بیش از هر چیز نهادهای قدرت باید راهگشا باشند و امکان فعالیت‌های اصلاحی را فراهم کنند اما وضعیتی که در آن قرار گرفته‌ایم به گونه‌ای نیست که این امید افزایش پیدا کند.» این جملات، تحلیل استاد علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران از فضای سیاسی اجتماعی حاکم بر کشور در ماههای اخیر بهویژه پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ است.
الهه کولایی، نماینده اصلاح‌طلب مجلس ششم در گفت وگو با مدرسین پرس نگاهی نیز به وضعیت دانشگاه‌ها در ایران می‌اندازد و می‌گوید روند انزوای دانشگاه طی ماههای گذشته تشدید شده که پایان همکاری اساتید غیرهمسو با حاکمیت در دانشگاه‌ها نمونه‌هایی از این وضعیت است. کولایی وظایف تشکل‌های اصلاح‌طلبی مثل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها را زنده نگه داشتن امید در جامعه و بهره‌برداری بیشتر از ظرفیت فکری و کارشناسی در کشور می‌داند. در ادامه مشروح گفت و گوی این استاد دانشگاه با مدرسین پرس را از نظر می‌گذرانید.
– وضعیت انجمن مدرسین و جبهه اصلاحات را در شرایط سیاسی فعلی کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نهادهای مدنی و نهادهای سیاسی پایه قدرت‌شان را از اقبال عمومی دریافت می‌کنند. در واقع این رویکرد مثبت مردم است که به این نهادها جان و انرژی می‌دهد و سبب تاثیرگذاری فعالیت آنها می‌شود. آنچه که در ماههای اخیر، بهویژه پس از انتخابات ریاست جمهوری و روند رو به کاهش اعتماد عمومی شاهد بودیم، شکلگیری ساختارهایی است که برای جبهه اصلاحات و انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها پیامدهای روشن و مشخصی به همراه دارد.
برای پیشبرد اصلاحات پیش از هر چیز و بیش از هر چیز نهادهای قدرت باید راهگشا باشند و امکان فعالیت‌های اصلاحی را فراهم کنند. وضعیتی که در آن قرار گرفته‌ایم به گونه‌ای نیست که این امید افزایش پیدا کند؛ بنابراین عملکرد این نهادها نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. اما واقع‌گرایی سیاسی و در نظر گرفتن امکانات واقعی تغییر در کشور و گزینه‌های پیش رو، راه‌های محدود و مشخصی پیش پای فعالان سیاسی کشور قرار می‌دهد.
بر همین اساس نهادهای جبهه اصلاحات و انجمن مدرسین که برآمده از آرمان‌ها و آرزوهای انقلاب اسلامی در دانشگاه‌ها است، وظیفه خود را زنده نگهداشتن امید، انتقال آن به جامعه و بررسی واقع‌گرایانه گزینه‌های موجود برای بهبود شرایط کشور در همه زمینه‌ها قرار داده‌اند. بنابراین این نهادها باید با نگاهی به گذشته، در نظرداشتن روندهای در حال شکلگیری، بازسازی خود، درس گرفتن از گذشته و استفاده از همه ظرفیت‌های قانونی تلاش‌های خود را پیش ببرند. بهنظر می‌رسد این فعالیت‌ها هم در جبهه اصلاحات و هم در انجمن مدرسین در جریان است.
آینده سیاسی انجمن را در چنین فضایی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بدون تردید آینده سیاسی انجمن به فضای سیاسی کشور، گزینه‌های مقدور و امکان‌هایی بستگی دارد که در فضای رقابت سیاسی به وجود می‌آید. انجمن مدرسین، نهادی است که در سال‌های پس از انقلاب، همواره آرمان‌ها و اندیشه‌های آن را برای اعمال حاکمیت مردم بر پایه ارزش‌های اسلامی دنبال کرده است و در فراز و نشیب‌های گوناگون کوشیده با استفاده از ظرفیت‌های تغییر در جامعه و با در نظر گرفتن تحولات سریع که کشور ما نیز مانند همه کشورهای جهان تجربه می‌کند، حرکت کند.
همانطور که اشاره کردم با در نظر گرفتن تحولات ماههای اخیر، به نظر می‌رسد چشم‌اندازها با محدودیت‌های بیشتری رو به رو شده‌اند. انجمن هم به عنوان یک نهاد دانشگاهی نمی‌تواند از روند عمومی حاکم بر دانشگاه‌ها جدا باشد. آنچه در ماههای اخیر در ارتباط با دانشگاه‌ها شاهد بودیم- که در واقع تشدید روندی است که در سال‌های گذشته نیز به نوعی وجود داشت – انزوای دانشگاه و نادیده گرفتن توانمندی‌های دانشگاه است. این موضوع برای انجمن در مسیر خدمت و رفع نیازهای جامعه تاثیرگذار است.
به هرحال انجمن بهعنوان یک حزب سیاسی، نمی‌تواند دغدغه‌های صنفی را نادیده بگیرد. وظیفه مهمتری که شاید احزاب دیگر دنبال نکنند، اما بر دوش انجمن مدرسین قرار دارد، تلاش برای انتقال یافته‌ها و دستاوردهای علمی در دانشگاه‌ها، به بدنه تصمیم‌گیری و اجرایی در کشور است، تا جامعه بتواند از این ظرفیت بهره‌مند شود. بهویژه مساله مهاجرت دانش‌آموختگان و بهکار گرفته نشدن آنها، دغدغه‌هایی هستند که علاوه بر مسایل سیاسی، در مجموعه فعالیت‌های انجمن اهمیت ویژه‌ای دارند.
این‌ها نشان‌دهنده اهمیت فعالیت‌های انجمن، در مسیر اصلاح و بهبود شرایط عمومی جامعه است. بی تردید دانشگاه‌ها به دلیل داشتن ظرفیت انتقال تجربه‌های دیگران و بهره‌گیری همه‌جانبه از تلاش‌هایی که در حوزه دانش و تولید علم در جهان صورت گرفته است می‌توانند نقش تاثیرگذاری داشته باشند. انجمن بهعنوان یک حزب سیاسی، میتواند بر این مساله تمرکز ویژه‌ای داشته باشد. به نظر می‌رسد برای گسترش فعالیت‌های انجمن با همه دشواری‌ها و مشکلات موجود راه گشوده است. انجمن میتواند با استفاده از ظرفیت‌های خود در مسیر اصلاح بکوشد.
– شما به چالش‌های سیاسی انجمن در این فضا اشاره کردید. انجمن برای فعالیت در دانشگاه‌ها چه چالش‌هایی خواهد داشت؟
آنچه که در ماههای اخیر در ارتباط با دانشگاه‌ها و دشواری‌ها برای فعالان سیاسی و فعالان دارای تفکر متفاوت در دانشگاه‌ها شاهد بودهایم- مانند پایان دادن به قرارداد برخی همکاران دانشگاهی در هفتهها و ماههای اخیر، نمونه‌هایی از این موضوع بهشمار می‌رود- ایجاب می‌کند موازین حقوقی در دانشگاه‌ها بهطور جدی مورد توجه قرار گیرد. باید از همه ظرفیت‌های قانونی برای فعالیت در دانشگاه بهره گرفته شود.
بر اساس تجربه‌های سال‌های اخیر، ظرفیت‌های خوبی برای فعالیت‌های اعضای هیات علمی در دانشگاه‌ها وجود دارد. اما از آنجا که کار سیاسی در کشور ما با هزینه‌های بالایی همراه است، همچنین با توجه به سرشت و ماهیت دانشگاهیان، بسیاری از آنها مایل نیستند مسیرهای ارتقاء علمی و حرفه‌ای‌شان با برچسب‌های سیاسی مخدوش و دچار آسیب شود. کار انجمن نیز از این جهت دشوارتر می‌شود. به هرحال فعالان و اعضای انجمن نشان داده‌اند که هراسی از پرداختن این هزینه‌ها نداشتهاند. اما بالابودن هزینه کار سیاسی در ایران به طور طبیعی جذب اعضا و گسترش بدنه اعضا در این نهاد را دشوارتر می‌کند. این‌ها مشکلاتی هستند که تصمیم گیرندگان در شورای مرکزی انجمن باید بتوانند آنها را با بهترین شیوه‌ها و روش‌ها مدیریت کنند.
– در شرایطی که آن را دشوار ارزیابی کردید، انجمن برای ایفای نقش فعالانه‌تر در فضای کشور چه برنامه‌هایی میتواند داشته باشد؟
چون انجمن مدرسین یک نهاد سیاسی است و بهعنوان یک حزب سیاسی ثبت شده است، فعالیت خود را در چارچوب موازین قانونی و رسمی فعالیت‌های احزاب تنظیم خواهد کرد. مهمترین مساله در این زمینه کارکردهایی است که احزاب می‌توانند در جوامعی مانند جامعه ما داشته باشند. در جامعه ما آموزش‌هایی مثل آموزش‌های سیاسی، فرهنگی و مدنی در مجموعه فعالیت‌های هر نهاد حزبی از ارزش و اعتبار بسیاری برخوردار است.
در واقع باید بپذیریم مهمترین کارکرد یک حزب سیاسی حتی در سطح دانشگاه، میتواند تعمیق و گسترش آموزش‌های سیاسی و ایجاد شرایط مناسب برای انتقال تجربه‌های جوامع مشابه باشد. با استفاده از ظرفیت علمی در دانشگاه‌ها در رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی، می‌توان به ارتقای این آگاهی‌ها در میان اعضای انجمن کمک کرد و به ترویج آگاهی‌های لازم و تعمیق دانش لازم در عرصه فعالیت اجتماعی دست یافت. باید در نظر داشت که هر نهاد سیاسی باید بتواند فعالیت‌های خود را متناسب با شرایطی که در جامعه و در فضای سیاسی وجود دارد تنظیم کند. بنابراین با در نظر گرفتن سرشت انجمن مدرسین باید از این ظرفیت برای ارتقای آگاهی‌های سیاسی و دانش سیاسی بهره گرفت.
– انجمن به عنوان یک تشکل سیاسی برای ادوار آینده انتخابات در کشور چه برنامه‌ای دارد؟
انجمن بهعنوان یکی از احزاب عضو جبهه اصلاحات باید در تصمیم‌گیری‌ها، سیاستگذاری و برنامه‌ریزی جبهه اصلاحات حضوری فعال و اثرگذار داشته باشد. با توجه به سرشت انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها و ظرفیت افزایش آگاهی سیاسی در میان کنشگران سیاسی، به ویژه در میان اصلاحطلبان، بهنظر می‌رسد انجمن از این امکان مناسب برخوردار است که بتواند از نظر روشی و انتقال تجربه‌های جوامع دیگر نقش تاثیرگذاری داشته باشد. اما به هرحال آنچه در میان این نیروها ضرورت دارد، یکپارچگی، هماهنگی و وحدت عمل آن‌هاست در این زمینه انجمن باید بتواند نقش موثر و کارساز خود را پیش ببرد. انجمن در دوره‌های پیش نیز نشان داده که چگونه میتواند تاثیر مثبت خود را برجای بگذارد. به هرحال از این ظرفیت فکری و دانشی انجمن باید بیشتر بهره‌برداری شود.
– به عنوان سوال آخر آیا انجمن میتواند برای جلوگیری از بستهشدن فضای سیاسی و فرهنگی دانشگاه نقش‌آفرین باشد؟
با توجه به موقعیت انجمن و بهدلیل رویکرد سیاسی حاکم، بهنظر نمی‌رسد بتوان برای انجمن در فضای تصمیم‌گیری و نهادهای تصمیم‌گیری، چنین جایگاهی تصور کرد. اما بدون تردید انجمن با ترویج عقلانیت، واقع‌گرایی و تعمیق دانش سیاسی نسبت به مقدورات و واقعیت‌هایی که در جامعه و منطقه ما وجود دارد، میتواند به تثبیت جایگاه خود کمک کند و با انتقال امواج امید و آگاهی به جامعه، مانع تشدید انفعال، انزوا و ناامیدی در جامعه شود.
البته برای انجمن تکلیف دشواری است که در شرایط کنونی بتواند چنین نقشی را داشته باشد، اما پافشاری بر اصول و آرمان‌های انقلاب اسلامی، تلاش برای پیشبرد آن، آگاهی‌بخشی و نیز تلاش برای یکپارچگی و انسجام اعضای انجمن، بهویژه در سطح ملی، از فعالیت‌هایی هستند که انجمن میتواند در شرایط کنونی بر آنها تمرکز کند.
انتهای پیام/
