آیا گزاره “انتخاب آقای رئیسی قطعی است” معتبر است؟

به نام حضرت دوست
آیا گزاره “انتخاب آقای رئیسی قطعی است” معتبر است؟
هادی بختیاری (عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی)

مقدمه:رفتار انتخاباتی افراد مبتنی بر این است که آنان چه برداشت و ذهنیتی از انتخابات، اهمیت آن، عناصر دخیل در آن یعنی مجریان، کاندیداها و رفتار سایر رای دهندگان و فرآیندها و روندها و آثار آن دارند، یعنی افراد انگونه که درباره انتخابات تفکر و احساس پیدا میکنند، رفتار خواهند کرد و به میزان سودمندی و اهمیت ادراک شده برای آن هزینه خواهند کرد. صاحبنظران بر این باورند رای دهندگان اگرچه شاید بر اساس میزان دانش و درگیر شدن زیاد با موضوع مانند آنچه برای هواداران دوآتیشه رخ میدهد انرژی زیادی برای انتخابات صرف کنند اما اکثریت افراد با موضوع سطحی برخورد میکنند، چرا؟ چون انسان ها به لحاظ شناختی، خسیس هستند.

نظریه خساست(بخل) شناختی بیان می‌کند تمایل روانشناختی آدمیان به پرهیز از تفکر است و ترجیح می‌دهند بویژه در هنگام مواجهه با امور پیچیده که اطلاعات اندکی پیرامون آن دارند، از راه‌های میانبر و ساده استفاده کنند و برای انجام امور انرژی فکری اندکی مصرف داشته باشند، لذا میتوان اینگونه فرض کرد که اکثریت افراد ترجیح می‌دهند در انتخابات از راه های ساده انتخاب خود را انجام دهند و با استناد به برخی تصورات قالبی و گزاره‌های در دسترس و همگانی شده یا همنوایی با دیگران، رفتار انتخاباتی خود را (رای‌دهی یا عدم رای‌دهی و یا به چه کسی رای دادن) تنظیم کنند.

به همین سبب است که میبینیم با یک صحنه تکان دادن سفره کار یک نامزد پایان می‌یابد و دیگری با یک جمله من سرهنگ نیستم، رئیس جمهور میشود و یا وایرال شدن تصویری یا ترند شدن جمله ای فرد را به موضع شرکت یا عدم شرکت بکشاند. باید توجه کرد ذهن آدمی به در دسترس‌ترین و متاخرترین گزاره ها استناد میکند و بر اساس آن تصمیم گیری سریع و راحت انجام میدهد.

مساله: ما یک واقعیت عینی در ۲۸ خرداد داریم به نام انتخابات ریاست جمهوری که منجر به انتخاب رئیس جمهور آینده میشود، ذهنیت های مختلف از نتیجه و اهمیت انتخابات مانند عدم سودمندی شرکت در انتخابات، یا بدتر شدن اوضاع با آن و… از سوی گروه‌های مختلفی و با اهداف متفاوتی در حال تبلیغ و ترویج است و همگان برآنند با تثبیت واقعیت ذهنی جمعی مطلوب خود در جمعیت بیشتری، برای خلق نتیجه مورد نظرشان تلاش کنند.

یکی از این ذهنیت های در حال تبلیغ و ترویج گزاره “قطعی بودن ریاست جمهوری آقای رئیسی” است، آیا این گزاره که از طرف پنج گروه زیر تبلیغ و ترویج میشود، معتبر است و آیا با وجود اینکه محتمل‌ترین گزینه کنونی ایشان هستند، امکان خلق نتیجه دیگری دور از ذهن است؟

نظرسنجی۱۱خردادماه ایسپا با برآورد مشارکت ۳۷درصدی (حدود۲۲میلیون نفر) نشان میدهد رای امروز آقای رئیسی(با۴۸.۵درصد) ده و نیم میلیون رای است، که ۱۵درصد آنها نیز امکان تغییر رای خود را منتفی ندانسته‌اند، یعنی کف رای ایشان حدود ۹میلیون رای می‌باشد.

حالا با این سوال مواجهیم که چه عواملی طی دو هفته آینده این میزان رای را افزایش یا کاهش خواهد داد؟ که پس از اشاره به گروه‌های مبلغ گزاره فوق، برخی از این عوامل ذکر خواهد شد که امیدوارم با بیان نظرات خود، به تصحیح و تکمیل بحث کمک فرمائید.

الف: مبلغین گزاره:
1.هواداران تئوری حکومت اسلامی که به انتخابات اعتقادی نداشته و آن را امری زائد، مفسده انگیز و مخل مدل حکومتی مطلوب خود میدانند و معتقدند نظام پس از دوم خرداد و تن دادن به نتایج آرای مردم بر سبیل خطا مشی نموده است و لذا با تبلیغ گزاره فوق درصددند  از مشارکت ناباوران به مدل خود جلوگیری کنند.

۲. بخشی از هواداران آقای رئیسی که یا هیجان‌زده از نتایج نظرسنجی به پیروزی یقین یافته‌اند یا ظن قوی دارند و برای اطمینان خاطر و تاثیر بر روی رفتار مرددین به گسترش این گزاره دامن می‌زنند. که البته مختصات متفاوتی دارند. برخی از اینان وقوف به آثار مخرب آن دارند و برخی نه؟ برخی باور به مشارکت بالا دارند و برخی نه و گمان میکنند، مشارکت بالا با افزایش ریسک انتخاب فردی غیر از کاندایدای مدنظر آنان توام میشود.

۳. برخی از معترضان به عملکرد شورای نگهبان با دو سویه اصلاح‌طلبان و جریان دولت بهار که معترض به جریان تایید صلاحیت‌ها هستند و با طرح این موضوع که شورای نگهبان با طراحی یک انتخابات تک‌قطبی برای فراهم آوردن زمینه انتخاب ایشان، به کاهش نقش مردم و تضعیف بعد جمهوریت مبادرت کرده، کناره گیری را برگزیده و با تبلیغ این گزاره عدم حضور در انتخابات را توجیه می‌کنند.

۴. بخشی از نخبگان و مردم ناراضی از وضعیت اجتماعی و اقتصادی و ناامید بوده و بر این باورند که خروجی انتخابات هر فردی باشد بر سرنوشت آنان بی‌تاثیر است و حال و وضعشان بهبود نمی‌یابد. این گروه برای حل تعارض شناختی خود با این گزاره همراه شده و بی‌عملی خود را اینگونه توجیه می‌کنند که نتیجه از قبل مشخص شده و عمل ما بی‌اثر است.

۵.معاندان و دشمنان داخی و خارجی نظام جمهوری اسلامی ایران که همواره با هدف تضعیف ساختار به دنبال کاهش مشارکت در انتخابات هستند.

ب) عوامل تقویت کننده گزاره:
حسن شهرت و مشهوریت ناشی از حضور در دوره قبل و فعالیت‎های چند سال اخیر
چهره منتقد نسبت به سیاست‌های اجرائی دولت مستقر و وضعیت نامطلوب اقتصادی کنونی
شناخته شدن به عنوان رقیب دولت کنونی به خاطر رقابت سال۹۶ با آقای روحانی
پیشتازی قابل توجه در نظرسنجی‌ها
قهر سهم قابل توجهی از مردم و نخبگان و گروه‌های سیاسی با صندوق‌های رای
گمنامی رقبا و ورود دیرهنگام آنان به گود انتخابات
زمان کوتاه باقیمانده رقبا برای تبلیغات و جلب توجه و دلربایی از افکار عمومی

ج) عوامل تضعیف کننده گزاره:
عدم تصمیم گیری ۴۱درصد از مشارکت کنندگان قطعی برای انتخاب نامزد مورد نظر(۹میلیون رای)
احتمال افزایش مشارکت از ۳۷درصد به ۵۰در صد(حدود هشت میلیون رای)
مختصات فرازمانی و فرامکانی و پوشش جمعیت بالای شبکه‌های مجازی و فراهم بودن فرصت تبلیغ در زمان کوتاه باقیمانده
نقش پررنگ مناظرات در تهییج و بسیج افکار عمومی(تجربه۸۸ و ۹۲) و امکان برانگیختگی و تهییج افکار عمومی در زمان کوتاه و شکل‌گیری یک دو قطبی آشکار مدافع-منتقد وضع موجود
وجود پنج کاندیدا در جناح اصولگرایان

احتمال زیاد اجماع بر یکی از دو گزینه همتی یا مهرعلیزاده در جناح اصلاح طلب(مجموعه‌ای که هنوز به شرکت و بر هم زدن طراحی رقیب معتقدند)
امکان پایان یافتن قهر اصلاح طلبان با صندوق‌های رای

ظرفیت پایین گفتمان اصولگرایان برای بازیگری در نقش منتقد (انتقادات آنها صرفا معطوف به فضای اقتصادی بوده و امکان طرح نقد سایر سیاست‌های اجتماعی و سیاسی را ندارند.)

پس آیا گزاره «ریاست جمهوری آقای رئیسی قطعی است» معتبر است؟

انتهای پیام