چالش کم‌آبی و بحرانهای محیط زیستی کشور رویکردهای امنیتی، پادگانی و کوتاه مدت بر نمی‌تابند/ چنانچه ساختار مدیریت موجود در بخش آب بازبینی نشود فروپاشی سرزمین در کشور روندی بی بازگشت خواهد یافت/
چالش کم‌آبی و بحرانهای محیط زیستی کشور رویکردهای امنیتی، پادگانی و کوتاه مدت بر نمی‌تابند/ چنانچه ساختار مدیریت موجود در بخش آب بازبینی نشود فروپاشی سرزمین در کشور، روندی بی بازگشت خواهد یافت/
بیانیه انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها درباره پیامدهای ناکارامدی مدیریت منابع آبی کشور
توسعه، ثبات و رفاه جوامع پیوند فزاینده و درهم‌تنیده‌ا‌ی با امنیت آب یافته است. طی چند دهه اخیر تغییرات اقلیمی به همراه رشد فزاینده مصرف آب، به کاهش و تهدید منابع محدود آبی در بسیاری از کشورها به‌ویژه کشورهای روی نوار بیابانی زمین انجامیده است. در این میان، موقعیت جغرافیایی کشورمان روی کمربند خشک جهان به همراه ناکارامدی مدیریت منابع محدود آبی طی چند دهه گذشته بدترین فرجام ممکن در بخش روان‌آب‌ها و آب‌های زیرزمینی را در پی داشته است.
ظرفیت محدود منابع آبی کشور به همراه بارگذاریهای محیطی فراتر از این ظرفیت به‌ویژه در محدوده حوضه آبریز مرکزی شکنندگی محیطی، تهدید امنیت آبی، نابودی زیست‌بوم‌ها، تهدید معیشت کشاورزان و تهدید امنیت غذایی کشور را در پی داشته است. بر بنیاد دادهها در سال آبی جاری، کشورمان درگیری یکی از خشک‌ترین سال‌ها ظرف یک صد سال گذشته شده که بازتاب‌های آن به آشکارسازی ناکارامدی‌های انباشتی چند دهه اخیر در بخش آب و محیط زیست انجامیده است.
در پیش گرفتن سیاست های معارض با واقعیت‌های سرزمینی برای خودکفایی در بخش کشاورزی، سدسازی‌های گسترده، بی توجه به سیاست‌های آبخیزداری و آبخوانداری، برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها که به وضعیت بحرانی و فوق بحرانی بیشتر دشت‌های کشور انجامیده، بی توجهی به اصول آمایش سرزمین در مکان‌یابی طرح‌های آب بَر، اصرار بر رویه‌ها و رویه گذاری‌های نادرست انتقال بین حوضه‌ای آب به ویژه در حوضه آبریز مرکزی، تداوم کشاورزی سنتی ناکارا که مصرف نود درصدی منابع آب کشور را به دنبال داشته و دهها نمونه دیگر از مصداق‌های بارز ناکارامدی مدیریت منابع آب در چند دهه اخیر بوده‌اند. وضعیتی که کارشناسان و پژوهشگران دهه‌ها پیش درباره پیامدهای آن در فروپاشی سرزمین هشدار داده بودند.
خشکسالی سال آبی جاری، وضعیت فروپاشی سرزمین را در عمل پیشِ روی کارگزاران و دست‌اندرکارانی قرار داده که ظرفیت‌های جغرافیایی کشور در مدت زمانی اندک را فدای رویاپردازی‌های سیاسی- ایدئولوژیک معارض با توسعه‌ی پایدار و متوازن و منافع و حقوق نسل‌های آینده این سرزمین کردند. هنر بزرگ مدیریت منابع آب، پاک کردن صورت مسئله و به تعویق انداختن بحران‌هایی است که می دانند در راه هستند و ویرانگر ظاهر خواهند شد.
واقعیت آن است که چالش کم‌آبی و بحرانهای محیط زیستی کشور رویکردهای امنیتی، پادگانی و کوتاه مدت بر نمی‌تابند.
مردم خوزستان، اصفهان و بیشتر استانهای درگیر خشکسالی سالهاست که قربانی سیاست‌گذاری‌های معارض با امنیت آبی کشور شده‌اند. زمینه‌های به فریاد درآمدن امروز آنها را باید در دهها پیش و در کردار کارگزاران ملی و استانی پی گرفت که حاضر به پذیرش محدودیت منابع آبی کشور در قالب سازگاری با کم‌آبی نبوده و اصرار بر سیاست‌ها و رویه‌های آبی موجود دارند. در این میان، گشودن دریچه سدهای کم آب در حوزه زاینده‌رود و کرخه که قرار است آب شرب شهرهای پیرامون در ماه‌های پیش رو را تأمین کنند، مصداق عینی تباه‌سازی منابع آب و بی اعتنایی به امنیت آبی شهروندان در آینده نزدیک است. این دست اقدامات به شهروندان القا می‌کند چنانچه در پی مطالبات برحق‌تان هستید خیابان‌ها را به تصرف درآورید.
بازتاب این دست اقدامات که با تهدید فزاینده منابع محدود آبی همراه است در ماه‌های آینده که در عمل آبی برای عرضه وجود نخواهد داشت به آشوب‌های فراگیرتر آب پایه ای خواهد رسید که امروز می‌شود یا می شد با رویکردی خردورازنه از شدت و گستردگی آن کاست. به هر روی، افسوس گذشته راه به جای نخواهد برد باید. چاره ی اندیشید و طرحی در انداخت تا در کنار مدیریت بهینه همین منابع محدود به منازعات و سهم خواهی‌های ناحیهای نینجامد. قطعاً چنین وضعیتی بی آنکه گرهی از فروبستگی‌های کمبود آب بگشاید به تنش‌های قومی و ناحیهای دامن زده و بحرانهای برخاسته از ناامنی‌های آب‌پایه را خواهد گسترد.
انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها به عنوان مجموعه‌ای برخاسته از متن دانشگاه‌های کشور و وفادار به آرمان‌های راستین انقلاب بر این باور است چنانچه ساختار مدیریت موجود در بخش آب از مقیاس ملی تا فروملی متناسب با ظرفیت‌ها و نیازها بازبینی نشود فروپاشی سرزمین در کشور روندی بی بازگشت خواهد یافت.
بر این باوریم آنچه که باید تغییر کند مدیریت ناکارای موجود در جهت جلوگیری از بخشی‌نگری در حوزه منابع محدود ملی آب، تأکید بر رویکرد ملی‌نگر در بخش منابع آب، تأکید بر حقابه‌های زیست محیطی و سرمایه‌گذاری در بخش آبخیزداری و آبخوانداری، فرهنگ‌سازی درباره مصرف آب توسط شهروندان، تهیه طرح‌های کشاورزی و صنعتی سازگار با کم آبی و سنجش و پایش پایدار این دست طرح‌ها، توجه به توسعه پایدار و مصالح و حقوق نسل‌های آینده این سرزمین است.
امروز مردم حق دارند مطالبه‌گر حق طبیعی برخورداری از امنیت آب سالم و پایدار برای زیست و محیط زیست‌شان باشند و برای دستیابی به این حق قانونی و طبیعی پایمال شده معترض باشند و راهپیمایی کنند. از این رو، هر گونه برخورد امنیتی با معترضان به کمبود و نبود آب، که قربانی چندین دهه انباشت رویه‌گذاری‌ها و کردارهای نادرست آبی بوده اند، محکوم است.
رویه‌گذاری‌ها و کردارهایی که بازتاب آنها در استان سرشار از فرصت‌های خوزستان در گسترش فقر، توسعه نامتوازان، مهاجرت بی رویه روستاییان به حاشیه شهرها، پیدایش و گسترش کانون‌های ریزگردساز و نابودی تالاب‌ها و دهها مسئله و معضل دیگر نمود یافته است. استانی که هنوز آسیبهای ناشی از جنگ هشت ساله بر در و دیوار بسیاری از شهرهای آن هویداست.
انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها، ضمن تأکید بر لزوم روزآمدسازی نظام کلان حکمرانی از جمله نظام حکمرانی آب به‌عنوان راه حل بنیادی چالش‌ها و مسائل مبتلا به کشور به طور ویژه پیشنهاد می‌کند پیش از آنکه بحران کمبود آب شرب با کیفیت در نواحی جنوب خوزستان طی روزهای گرم آینده رو به فزونی نهد طرحی جداگانه و متمایز از مسیل‌های طبیعی برای انتقال آب شرب از پایین دست مخازن سدهای شمال استان به سمت جنوب تدارک شود تا منابع محدود موجود در سدها،برای شرب با کیفیت و بازدهی بهتری به جنوب برسد و آلوده به آلاینده‌های مسیر نشود چرا که به‌سازی آنها زمان‌بر است.
بدیهی است چنین اقداماتی باید به صورت طرحی فرابخشی در قالب بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های ملی اعم از ارتش، سپاه، وزارت راه و مسکن آن هم تحت مدیریت و هدایت وزارت نیرو به سرانجام برسد. انجمن توجه ویژه به استان خوزستان در قالب تخصیص بودجه‌های عمرانی مضاعف به منظور جبران خسارت‌های برخاسته از جنگ و فراهم‌سازی زمینه‌ها و زیرساختهای تأمین امنیت آبی این استان را ضرورتی و بایسته می‌داند.
انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها
