مهران محمدی
عضو هیئت علمی دانشگاه بجنورد
✅اصلاحات حدود ۱۵۰ سال است در ایران شروع شده :
فصل اول :
اصلاحات ساختاری ۵ ساله “امیر کبیر” و تحولات سیاسی و اجتماعی ناشی از آن؛ با وجود قتل امیر، بعضی از دستاوردهای آن مثل دارالفنون ماندگار و تاثیر گذار شد.
فصل دوم :
اصلاحات سیاسی جنبش مشروطه؛ اگر چه این دوران هم عملا بهار کوتاه مدتی داشت ولی پارلمان در کشور ماندگار و قانون ریشه دار شد طوری که سلسله پهلوی با اجازه قانون و مجلس روی کار آمد. مشروطه طلبان چهره شاخص این حرکت بودند.
فصل سوم :
اصلاحات اقتصادی و زیر ساختی دوران رضا شاه پهلوی با همت تحصیلکردگان فرنگی متجدد و عملگرا؛ تحول در عرصه های سواد آموزی، توسعه دیوانسالاری اداری و بروکراتیک، تاسیس دانشگاه تهران، احداث راه ها از جمله راه آهن و …. اگر چه با اشتباهاتی مثل کشف حجاب به انحراف کشیده شد و بسیاری از اصلاح طلبان متجدد صاحب نفوذ به مرور کنار گذاشته شدند؛ اما در کل اثرات ماندگار موثری مثل دانشگاه تهران داشت.
فصل چهارم :
اصلاحات خودجوش مطبوعاتی و ایجاد فضای کاملا باز سیاسی اجتماعی از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ در خلا قدرت؛ هر چند عده ای که عمدتا دیکتاتور مابانه میاندیشند این دوران را صعودی نمیبینند ولی در این مقطع ایران باز ترین فضای سیاسی تاریخ خود را تجربه کرد و نسل جدیدی پرورش یافتند، جوانان این نسل بعد ها از بزرگان فرهنگ ساز کشور شدند. هر چند با کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ عملا این حرکت متوقف شد. “مصدق” به عنوان نماد این دوران در تاریخ ایران ماندگار شد.
فصل پنجم :
اصلاحات اقتصادی و توسعه انفجاری زیر ساخت ها در سالهای ۴۵ تا ۵۵ شمسی:
اگر چه به خاطر شرایط سیاسی آن روز ها ، از دید سیاسی نمی توان گفت اقدام مثبتی صورت گرفته ولی تحولاتی که به واسطه افزایش قیمت نفت در آموزش، بهداشت، صنعت و تجارت و حتی توسعه ادوات نظامی اتفاق افتاد از لحاظ سرعت رشد بی نظیر بود. و بسیاری از طبقه شهرنشین این تحول و افزایش رفاه در زندگی شان کاملا ملموس بود و این باعث افزایش آگاهی اقتصادی جامعه و سطح توقعات آن شد. چهره های این دوران تکنوکرات های عصر پهلوی دوم مثل “علینقی عالیخانی” بودند.
فصل ششم :
اصلاحات در جمهوری اسلامی: با توجه به تمام تجربیات گذشته به ویژه مشروطه، اصلاحات گسترده سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی دینی و معرفتی که قبل از دوم خرداد فقط محدود به مسائل اقتصادی و صنعتی و تجاری بود آغاز شد و مورد حمایت گسترده مردم قرار گرفت، مطبوعات موتور محرک شدند و خاتمی نماد اصلاحات شد.
حمله به این فصل از اصلاحات با کوی دانشگاه و ترور حجاریان آغاز شد و نهایتا در سال ۸۸ پس از ده سال کشمکش با محصور کردن سران آن و فراری دادن و پراندن جوانان به خارج کشور و یا کنج خانه هایشان پایان یافت!!
با این وجود دستاورد های این فصل بی نظیر و ماندگار بودند: اینترنت، مطبوعات ، کتاب هایی چاپ شد که خوابشان را هم نمی شد دید!، کنسرت موسیقی پاپ، گوشی های موبایل، شوراهای شهر و روستا، عسلویه، سد های کارون ۳ و کرخه که جز عجایب هفتگانه مهندسی ایران هستند، توسعه گردشگری و ارتباطات بین المللی، گسترش انفجاری شهرک های صنعتی و …
هر چند عده ای دو سال برجام نافرجام در ۹۴ و ۹۵ را هم به نوعی جز دوران اصلاحات به حساب می آورند، اما متاسفانه ناکامی های آن بیشتر از کامیابی هایش تعیین کننده شد.
❇️بنابراین اصلاحات در ایران مرتبا در سیکل خواب و بیداری و نزول و صعود و در کل در نوسان قرار می گیرد اما با توجه به مقتضیات زمانه هیچ گاه از بین نمی رود،
همچنین شدت نوسان های آن با توجه به تجربه تاریخی تعدیل می شود.
و در تمام این سیکل ها عامل یا عاملان اصلی اصلاحات شخص اول مملکت نبوده است.
❓حال باید پرسید:
فصل هفتم اصلاحات چه خواهد بود !؟!؟
گذر زمان مشخص خواهد کرد.
