نظام حکمرانی خود را مصرف کننده رام این مراکز(دانشگاه ها) بداند، نه ارباب آنها.

نهادهای بنیادین جامعه نظیر نهاد خانواده، نهاد علم، نهاد اقتصاد، نهاد اخلاق و حتی نهاد دین، … دچار بحران هستند و نگرانی از فروپاشی آن به مراتب از نگرانی از فروپاشی نظام حکمرانی بیشتر است.

نظام حکمرانی خود را مصرف کننده رام این مراکز(دانشگاه ها) بداند، نه ارباب آنها.

پیام آقای سید محمد خاتمی رئیس دولت اصلاحات به کنگره انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها

بسم الله الرحمن الرحیم
به ساحت والای دانش و به پژوهش و به یکایک استادان، پژوهشگران، دانش‌جویان و دانش‌پژوهان ادای احترام می کنیم و از برگزاری نشست سراسری انجمن اسلامی مدرسان دانشگاه‌ها در ایام مبارک دههٔ فجر تقدیر به عمل می آوریم و امیدواریم که این نشست با تذکر نسبت به آرمانهای والای ملت ایران که در انقلاب اسلامی بروز و ظهور ویژه داشت منشاء خیر برای جامعه به طور عام و برای جامعهٔ دانشگاهی به طور خاص باشد.

امروز خطرهای بزرگی از بیرون و درون جامعه ما را تهدید می کند و شناخت درست این خطرها و فراهم آوردن سامان تدبیر مناسب با آرمانهای ملت آزاده و استقلال طلب و متناسب با مقتضیات روزگار می‌تواند گره‌گشا باشد. مشکلات بزرگی مردم و بخصوص بخش‌های محروم‌تر جامعه را می‌آزارد.

نهادهای بنیادین جامعه نظیر نهاد خانواده، نهاد علم، نهاد اقتصاد، نهاد اخلاق و حتی نهاد دین، اگر عنوان فروپاشی دربارهٔ آنها اغراق آمیز به نظر آید باید گفت که دچار بحران هستند و نگرانی از فروپاشی آن به مراتب از نگرانی از فروپاشی نظام حکمرانی بیشتر است. و مهاجرت که این روزها فراوان از آن سخن گفته می‌شود یکی از نشانه‌های این بحران است. مهاجرت به خودی خود بد نیست، اگر برای کسب دانش، مهارت و سرمایه و بازگرداندن آن به درون و قراردادن آن در خدمت پیشرفت و اعتلای کشور باشد. مهاجرت (یا بهتر است بگوییم فرار سرمایه‌های انسانی و مادی) هنگامی منفی است که ناشی از ناامنی، رعایت نشدن حقوق شهروندی و حرمت افراد و تنگ‌تر شدن فضای تنفس و گسترش تبعیض و نبودن زمینهٔ اشتغال و ناتوانی «نظام تدبیر» از رفع مشکلات و بهره‌گیری از دانش و تخصص و تأمین زندگی آبرومند برای مردم باشد.

بروز و ظهور پدیدهٔ شوم مهاجرت در میان اصحاب دانش و تخصص و استعدادهای شایسته و درخشان بیشتر است، یعنی زیان اول آن به نظام دانشگاهی و ساحت دانش و تخصص است و بالمآل زیان جبران ناپذیری برای جامعه دارد.

اگر دانش، پژوهش، مهارت عالمانه و به کارگیری درست آن بزرگترین عامل قدرت و اقتدار واقعی است دانشگاه و پژوهشگاه مهمترین مرکز پدید آمدن آن و افزایش سرمایه مادی و معنوی است و این امر در صورتی میسر است که:

اولاً دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشگاه ها محیط امن برای اندیشیدن و ابراز اندیشه و خلاقیت باشند.

ثانیاً بهترین و شایسته ترین ها به دانشگاه‌ها و مراکز آموزش و پژوهش چه در مقام معلم و چه متعلم راه یابند.

ثالثاً از هر جهت زمینه فعالیت و به کارگیری دانش و مهارت آنان و برخورداریشان از زندگی امن، آزاد و محترمانه فراهم آید.

رابعاً نظام حکمرانی خود را مصرف کننده رام این مراکز بداند، نه ارباب آنها.

تأسف آور است که شاهد تهی شدن دانشگاه‌ها از نیروهای کیفی چه در سطح استاد و چه در سطح دانشجو هستیم. در این زمینه نظامِ تدبیر قطعاً نیازمند اصلاحات اساسی است.

در خزان فعالیت های مدنی بخصوص در میان نخبگان و مراکز علمی و آموزش و پژوهشی، رسالت نهادهایی چون انجمن اسلامی مدرسان که خود نیز مورد بی‌مهری و جفا است دشوارتر است.

این انجمن باید با گسترده کردن دامنهٔ دید خود بخش بیشتری از جامعه دانشگاهی را (ولو این که عضو انجمن نباشند) جلب کند و این در صورتی میسر است که دردهای واقعی و مطالبات و توقع‌های به‌جای آنها را بشناسد و از آن نمایندگی کند و نیز با پرهیز از بخشی نگری، برنامه‌های سنجیده برای رفع مشکلات و حل مسائل بیابد و تا آنجا که میسر است خیرخواهانه در اختیار مراکز عالی تصمیم گیری قرار دهد. و بالاخره در آگاهی بخشی به افکار عمومی که جایگاه مهمی در سرنوشت جوامع روزگار ما دارد کوتاهی نکند.

افکار عمومی اگر درست تغذیه شود کمتر تحت تأثیر عوامل مخرب بیرونی که ایران را سربلند نمی‌خواهند قرار خواهد گرفت و از سوی دیگر می‌تواند در اصلاح امور از جمله اصلاح نظام حکمرانی مؤثر باشد.

برای مسؤولان محترم انجمن اسلامی مدرسان دانشگاه‌ها و نیز همهٔ شرکت کنندگان گرانقدر در این همایش از خداوند طلب سلامتی و به‌روزی و کام‌روایی می‌کنم.

سیدمحمد خاتمی
بهمن‌ماه ۱۴۰۰